İmkanlar Distopyası

Kendiyle hiç hesaplaşmayanlar tanıyorum. Hani yastığa başını kouduğunda dahi düşünmekten kaçmak için için film izleyen, uykudan önceki son algısı diğer insanların paylaşımları olan insanlar tanıyorum. Benim de dahil olduğum büyü bir kitle bu. Düşünmekten kaçan, düşünceden kaçan, sözüm ona meşgul, günün yirmi dört saat olmasından şikayet eden insanlar olup çıktık iyice.

Eskiden nelerden şikayet edilirdi? Mesela; televizyon… özel kanallarla birlikte yaygınlaşıp hayatın tam merkezine oturduğu zamanlar şikayetler muhabbetin bitmesinden olurdu. Alışkın değildi insanlar. Hatta kültürün çok konuşmayı kötü saydığı bir dünyanın içine hiç durmadan konuşan bir “şey” olarak girmişti hani televizyon. Radyodan farkı görüntü vermesi ve insanları izlemeye mecbur bırakmasıydı. Insanlar ürkmüştü bu durumdan. Sürekli müdahale edemeden, cevap veremeden birilerini dinlemek zorunda kalıyorduk. Işte o dönem kaygı duyanlar şimdiki halimizi görse peki? Kendiniz bir düşünün; doksanlı yıllarda, hatta rahmetli dedenize falan, günümüz insanının telefonla Amerika’daki biriyle görüntülü konuştuğunu, telefondan radyo televizyon izleyebildiğini, resimlerini başkasına gönderebildiğini, hatta sanal bir sergi olup herkesin orada birbiriyle arkadaş olup birbirinin resimler görebildiğini… Büyülenirler, büyülenirdik… Fakat tüm bunların sonunda da yirmi dört saat telefonun elimizden düşmediğini, birbirimizin yüzüne değil parlak ekrana bakmak zorunda olduğumuzu, sabah kalkar kalkmaz, akşam yatarken hep telefonla hemhal olduğumuzu, insanlarla bağlantımızın prize yakınlıkla iniltili olduğunu da anlatsaydık… telefonlardaki bir oyun yüzünden çocukların intihar ettiğini, cinsel istismarı, dolandırıcılıkları, sokakta düşsek yardım yerine videoya alınacağımızı da eklesseydik…

Distopya gibi gelirdi onlara değil mi?

Evet. Bir distopyanın canlı yaşayanlarıyız. Hepimiz baş aktör ve aktrisler… işte bizim de mücadelemiz bu oluyor. Hani her zaman bahsettiğimiz hayatın zorlukları, mücadele, acı yok Rocky falan, hep biz çağ insanı için söylenmesinde bir ibret vardır. Bizlerin acısı, elemi, kırmamız gereken zincirler hep bu modern alışknlıklar işte. Bugün artık sadece acılara göğüs germe yetmiyor, üstüne bir de sıkı disiplin gerekiyor. Başta telefon olmak üzere bizim güncel alışkanlıklarımız, tüketimlerimizin geçmişin sefaletinden, garibanlığından, aşağı kalır değil. Tek farkı bize bildiğimiz manada acı çektirmediği için şikayetçi değiliz. Yoksa bizi açlıktan da, yoksulluktan da, hor görülmekten de çok hırpalayan, en zayıf noktamıız egomuzdan yakalamış istediği diyara ve zihne savurabilen bir çağla karşı karşıyayız. Eskinin dertleri bize insan olduğumuzu hissettiren, diğer insanlarda da bulunan dertlerdi. Çağımızda ise derdimiz kimsede yok ve derdimizi merak eden de yok. Düşman güçlü, aynı zamanda da sinsi…

Burada teknoloji ve medeniyet düşmanlığı yapmıyorum. Ki kendi çapımda fena bir teknoloji takipçisi olmadığım da söylenebilir. Fakat; ben de dahil, kontrolü kaybetmiş durumdayız. Bir insanın düşünmesini bile engelleyecek nasıl bir hayatı olabilir ki? Ve bu hayat gerçekten güzel ve konforlu bir hayat mıdır? Küçük burjuva alışkanlıklarımız, aydan aya değişen moda, kasası iki üç yılda bir güncellenen otomobiller, albenili tasarımlarıyla ilaç kutuları, gündüz kuşağı programları, iş yeri stresi, trafik, çevre kirliliği ve plastik olan herşey…

Hulasa; hayatın çile elem ve dertleri hiçbir zaman bitmeyecek. Dünün insanları yokluk ile imtihandayken, bugünün insanları varlıkla kuşatılmış durumda. Durum vahim ve içinden çıkılmayacak düzeyde. Bir imkânlar distopyasının merkezinde ve yardıma muhtaç vaziyetteyiz. İnsani dertlerimize dahi eğilemeyecek kadar meşgulüz. Yani efkârlanamayacak, kahkaha atamayacak, duygulanamayacak, hasretlik çekemeyecek kadar büyük bir kesret mesaisi payımıza düşmüş. Bundan büyük çile, bundan büyük elem ve bu albenili ekranları kontrol altına almaktan büyük savaş yok günümüzde.

Murat Emre Tiryakioğlu